Nem Nedir?

Nem havadaki su buharı miktarıdır. Hafif ıslaklık ve yaşlılık manasına da gelir. Yeni yapılmış binaların bodrum ve zemin katlarında, tam kurumamış çamaşırlarda görülen, halk arasında rutubet olarak bilinen yaşlıklara da nem denir. Havaya da içinde bulunduğu nem durumuna göre nemli hava, rutubetli hava isimleri verilir. Hava, daima az veya çok miktarda bir nem ihtiva eder. Sıcaklık ne kadar çok, hava ne kadar hareketliyse, bu nem’i temin eden buharlaşma o kadar fazla olur.





Mevcut havanın içinde devamlı su buharı bulunmaktadır. Bir m 3 havada bulunan nem’in gram cinsinden ağırlığına, havanın 'mutlak nemliliği' denir. Mutlak nemlilik sıcak ekvatoral bölgelerde daha çok, yüksek dağlarla Kutup bölgelerinde daha azdır. Bir m 3 hacmindeki hava, belli bir sıcaklıkta bazı ortalama miktarlarda nem taşıyabilir. Mesela 0°C’de 4.8, 10°C’de 9.4, 20°C’de 17.3 30°C’de 30 gram nem taşır. Eğer nem miktarı, tekabül ettiği derece oranlarının üstüne çıkarsa, nem artık buhar halinde durmaz, yoğunlaşır ve yeryüzüne yağmur olarak iner. Bu sebepten dolayı belli bir sıcaklıktaki havanın alabileceği en çok nem oranını bilmek, iklim bakımından çok önemlidir. Bilinmesi gereken bu oranlara 'Bağıl nem-Nisbi nem' denir. Mesela 20°C sıcaklıkta bir m 3 havada 15 gram nem bulunsun. Fakat 20°C’de bulunan bir m 3 havanın alabileceği nem, en çok 17.3 gramdır. Buna göre bu havanın bağıl nem’i: e= 100.F/f= 100.15/17,3= 1500/17,3= % 86’dır. Bu hava, henüz yoğuşma derecesine varmamıştır. Yani % 100 değildir. Havadaki nemin yoğuşması neticesinde, çeşitli atmosfer yağışları meydana gelir. Bağıl nem (nisbi nem), mutlak nemden daha önemlidir. Mutlak nem, yapıldığı yerin rasat ve mevsim durumuna göre çeşitli özellikler arzedebilir. Yapılan hesaplamalara göre, mutlak nemlilik, güneşin doğmasında minimum, öğleden sonra ise maksimumdurnem
Bütün su buharlaşması ve terleme, bağıl nem’e göre olabilir. Atmosferde bağıl nem % 100 olursa, hiç su buharlaşmaz ve terleme olmaz. İnsan vücudu, terleme sırasında meydana gelen buharlaşma için ısı sarfedemeyeceğinden, vücut sıcaklığı yüksektir. Bu sıcaklıkta terleyememek insanı ölüme kadar götürebilir. Bu duruma göre suyun buharlaşması nisbi nem’le olur. Bunun, canlıların bilhassa insan yaşayışı üzerinde çok büyük önemi vardır.

Nemin Hissedilen Sıcaklık Üzerindeki Etkisi : (Tabloyu büyültmek için aşağıdaki resime tıklayınız.)



Tablodan Örneğin ; 32 derece sıcaklıkta %70 nem sıcaklığı 40 derece civarı hissettirmektedir.

Atmosferdeki nem’in derecesi higrometre denilen bir aletle ölçülmektedir. İzafi nem, saclı higrometrelerle ölçülebilir. Higrometrenin içindeki saç, nem arttıkça uzar, azaldıkça kısalır. Bu uzama ve kısalmalar, kollar vasıtasıyla kadran üzerine aktarılır. Nemin zamanla değişmesini gösteren hidograflar da aynı şekilde çalışır. Saclı higrometreler zaman zaman hassasiyet kontrolünden geçirilmelidir. Bugün meteoroloji istasyonlarında, nem ölçmek için daha çok psikrometreler kullanılmaktadır. Bu cihazlarda iki termometre bulunur. Hava akımı altında tutulan bu termometrelerin birinin haznesi, ıslak bir bezle sarılmıştır. Hava akımında buharlaşan su, termometrenin haznesini soğutarak ısı çeker. Onun için bu termometre, kuru termometreden daima daha düşük bir sıcaklığı gösterir. Yalnız, su buharına doymuş havada, yani izafi nem % 100 olduğunda iki termometrenin gösterdiği sıcaklık aynıdır. İki termometrenin gösterdiği sıcaklıklardan ve eldeki cetvellerden faydalanarak izafi nem bulunur. Haznesi ıslak termometrenin gösterdiği sıcaklığa, yaş termometre sıcaklığı denir.

Konfor için, sıcaklığın yanında nemin de mühim rolü vardır. Bazı malların imali esnasında nem dikkatle kontrol edilir. Orman koruyucuları da nem nispetini devamlı takip ederler. Zira havanın nemi azalınca yangın tehlikesi artmaktadır. Havanın nemliliğiyle yangınlar arasındaki ilgi araştırılmış, izafi nem % 90’ın üzerindeyken çıkan yangınların sayısı, % 50’nin altındayken çıkanlarınkinin iki katı bulunmuştur. Ne kadar dikkat çekicidir ki hava içinde en fazla % 4 gibi küçük bir miktarda bulunabilen su buharı, meteorolojik olayların çoğunun sebebidir. Bulutlar, sis ve yağışlar, hep su buharının mevcudiyetinden doğmakta, atmosferdeki ısı alışverişinin çoğu da yine su buharı vasıtasıyla gerçekleşmektedir. Zira bir gram suyun buharlaşması veya yoğunlaşması sırasında 500 kaloriden fazla bir ısı transferi ortaya çıkmaktadır.
Havada bulunan nisbi nem miktarı, toprağın nemliliğine etki ettiği gibi, bitkilerin büyümesine, gelişmesine ve terlemelerine yardımcı olur. Bitkilerin şekil ve yapıları üzerinde tesiri çoktur.
İnsanlar çok fazla soğuklara (kışın -40°C), Büyük Sahra ve Arabistan’ın yakıcı sıcaklarına (yılın ekserisinde 30°C’nin üstünde) tahammül edip dayanabiliyorlarsa, oralardaki havalarda nisbi nem miktarının çok düşük olmasındandır.
Türkiye’de nisbi nem oranı, bölgelere göre değişiklik arzetmektedir. Karadeniz ve Marmara bölgelerinde en yüksek, Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinde en alçaktır. Türkiye’nin Karadeniz bölgesi, nem yönünden zengindir. Sıcaklığın genellikle ılımlı seyretmesi bundandır.